بررسی مضامین اجتماعی و سیاسی در دیوان علی محمود طه

چکیده فارسی بررسی مضامین اجتماعی و سیاسی در دیوان علی محمود طه سیده آمنه رئوفی یکی از پیامدهای توجه به رویدادهای داخلی کشورها و اتفاقات برون مرزی در عرصه ی خردورزی جامعه، پدید آمدن آثار ادبی با مضامین اجتماعی و سیاسی است. ازآنجاکه نویسنده و شاعر که اغلب با کانون های علمی و ادبی جامعه ی خویش رابطه ی تنگاتنگ دارد، با تحلیل ابعاد مختلف رویدادهای اجتماعی و مسائل سیاسی ایده ای مناسب کسب نموده و موضوع خاصی را مناسب طرح می یابد و به این وسیله آن موضوع اجتماعی و یا سیاسی را در معرض اظهارات مردمی قرار می دهد و به اثر خویش صبغه ی واقع گرایی می بخشد. هرچند ممکن است وی با نقد حوادث جامعه و انتقاد از موضع گیری دولت ها له یا علیه مسأله ای اظهارنظر نماید و زبان طیفی از جامعه یا اکثر افراد آن گردد و جایگاهی مردمی یابد. در همین راستا می توان از علی محمود طه شاعر معاصر مصر یاد کرد. او که در آغاز قرن بیستم پای به عرصه وجود نهاد، چشم خویش را در سرزمینی گشود که با تمدنی کهن، فراز و فرودهای بسیاری را در عصر حاضر تجربه کرده که اغلب با چشمداشت های استعمارگران غربی همراه شده و صحنه ی جنگ و اشغالگری نظامیان بیگانه گردیده است. هرچند اصلاحاتی را نیز در ایام محمدعلی پاشا به خود دیده، اما به سبب همسایگی با قلب جهان اسلام از بلبشوی داخلی و درگیری های موسمی پس از جنگ اول و آفت قیمومیت نامیمون فلسطین توسط استعمار پیر در امان نماند. از همین رو تمام این رویدادها و حادثه ی نکبت بار تأسیس کیان صهیونیستی که علی محمود در آخرین روزهای عمر (1949 م) شاهد آن بود، زمینه ی پرداختن به موضوعات اجتماعی و سیاسی ای را فراهم آورد که دستمایه ی پژوهش حاضر قرارگرفته است. این پژوهش به منظور بررسی مضامین اجتماعی و سیاسی اشعار علی محمود طه به روش توصیفی- تحلیلی به تحقیق در اشعار یادشده می پردازد. مهم ترین نتیجه اش آشکار شدن رویکرد شاعر به جریان قوم گرایی عربی، تقویت مبارزه و تقدیر از روحیه شرقی، تقبیح سیاست های استعماری غرب، دعوت به قانون گرایی و وحدت اسلامی و توجه به فاجعه ی اشغال فلسطین است که ضمن ترجمه و استخراج موضوعات 21 قصیده حاصل شده است. واژگان کلیدی: قوم گرایی عربی، وحدت اسلامی، اشغال فلسطین، علی محمود طه